Page 14 - Racunovodstvo i poslovne finansije

RAČUNOVODSTVO I POSLOVNE FINANSIJE

jedan konto npr. 960 – Gotovi proizvodi. Po karakteristikama ovaj konto bi bio sličan kontima
iz grupe 95 i to:

U pitanju je stvarno otvoren konto (postoji u kontnom okviru);
Radi se o kontu stanja i to sredstava;
To je aktivan račun;
Nije u pitanju simbolički račun, dakle na njemu se sprovode knjiženja;
To je konto iz klase 9 – Obračun troškova i učinaka;
Raščlanjuje se u posebnoj analitičkoj evidenciji – pomoćnoj evidenciji, pa je, dakle u pitanju
sintetički (predstavnički) konto;
To je konto glavne knjige, ali glavne knjige klase 9;
To je konto sa potpunim saldom u koliko se proizvodnja vodi po stvarnim cijenama koštanja, ali
ako se vodi po planskim cijenama tada je konto sa nepotpunim saldom, tj tada ima korektivni
konto 969 – Odstupanja u troškovima gotovih proizvoda.

Saldo ovog konta bi pokazivao stvarnu cijenu koštanja trenutnih zaliha gotovih proizvoda. Dugov-
na strana ovog konta bi pokazivala zbir početnog salda i svih povećanja stanja gotovih proizvoda (po
stvarnoj cijeni koštanja) od početka poslovne godine do posmatranog trenutka.
U slučaju evidentiranja gotovih proizvoda u toku godine po planskim cijenama koštanja neophod-
no bi bilo za tu evidenciju koristiti dva konta i to konto 960 – Gotovi proizvodi i konto 969 – Odstupanja
u troškovima gotovih proizvoda. Na prvom kontu bi se evidentiralo stanje povećanja i smanjenja gotovih
proizvoda i to po planskoj cijeni koštanja tih gotovih proizvoda. Dakle, ovaj konto bi bio konto sa nepot-
punim karakterom salda, jer ne može samostalno da pruži podatak o stvarnoj cijeni koštanja tih proizvoda
(bilansna vrijednost). Za utvrđivanje stvarne cijene koštanja gotovih proizvoda, odnosno za svođenje
planske cijene koštanja tih proizvoda na njihovu stvarnu cijenu koštanja, služi konto 969 – Odstupanja u
troškovima gotovih proizvoda. Preduzeće može za svaki proizvod da otvori zaseban konto odstupanja, to
znači da bi na analitičkoj kartici gotovog proizvoda bio još jedan podatak – odstupanje. U ovom slučaju
preduzeće bi na osnovu podataka iz analitike gotovih proizvoda za svaki gotov proizvod moglo da pruži
podatak o visini njegove stvarne cijene koštanja. Međutim, preduzeća obično vode samo jedan zajednički
konto odstupanja za sve gotove proizvode. Ovaj način rada daleko je jednostavniji od prethodnog, ali u
tom slučaju preduzeće ne može na osnovu analitičkog knjigovodstva gotovih proizvoda da pruži odgovor
na pitanje „kolika je stvarna cijena koštanja gotovog proizvoda“.
Slično je i sa evidencijom proizvodnje i nedovršene proizvodnje po planskim cijenama koštanja,
s tim što bi konta bila 950 – Nedovršeni učinci, 958 – Poluproizvodi u skladištu, 959 – Odstupanja u
troškovima nosilaca troškova.
Pri knjiženju promjena u vezi proizvodnje, nedovršene proizvodnje i gotovih proizvoda koriste se
još neka konta iz fi nansijskog knjigovodstva i klase 9 i to:

Konto 900 – Preuzimanje zaliha, služi za uspostavljanje aritmetičke ravnoteže u stavu za knji-
ženje u kome se knjiže početne zalihe nedovršene proizvodnje i gotovih proizvoda. Radi se o
organizaciono – tehničkom kontu sa pasivnim saldom.
Konto 902 – Preuzimanje troškova, služi također za uspostavljanje aritmetičke ravnoteže u sta-
vu za knjiženje u kojem se preuzimaju podaci o troškovima nastali u određenom obračunskom
periodu. I ovaj konto predstavlja organizaciono – tehnički konto sa pasivnim saldom.
Konto 980 – Troškovi prodatih proizvoda i usluga, je konto na kojem se evidentiraju poslovni
rashodi. Oni nastaju prodajom gotovih proizvoda, njihovom upotrebom za sopstvene potrebe i
sl.
Konto 982 – Troškovi perioda, je konto rashoda na kojem se knjiže oni troškovi koji nisu uklju-
čeni u cijenu koštanja proizvoda, kao što su troškovi prodaje, uprave itd.
U okviru klase 9 može da se utvrđuje rezultat (za preduzeće i njegove dijelove) i to po metodi
troška prodatih učinaka. Zbog toga je u klasi 9 različito defi nisanje rashoda u odnosu na fi nansijsko
knjigovodstvo kod koga je metod utvrđivanja rezultata – metod ukupnih troškova. Kod fi nansijskog
knjigovodstva svi troškovi se odmah knjiže u klasu rashoda, dok kod klase 9 rashode čine samo oni
12